Thimo cia gĩgĩkũyũ

Gwĩ thimo(iria ciĩtagwo "njuno" na rũthiomi rwa Kĩmĩĩrũ) nyingĩ cia Gikűyű imwe cia tene na ingĩ njerű 1. Giikaro kimwe kiri ndaa.

2. Gutiri wiriraga agithii ta agicoka.

3. Nĩ yṹmbukaga ona ĩ mbute.

4. Yũmbũkaga na kĩrĩa ĩmeretie (hau ni ma)

5. Kũgeria nĩ Kũhota

6. Hiti nyoririe nĩrĩ nyama

7. Kalamu nĩko icebe rĩa mũthomi

8. Thiori nĩyo mbarathi ya mũtuaria

9. Njĩra ya mũndũ ũmwe ĩgeragwo nĩ gũtuka

10. Gwathīka nī igai.

11.Tīa thoguo na Nyukwa.

12.Mwana wī Kīo dagaga muthambia

13.Niyŭmbŭ ona īrī mbute joya.

Űtuĩria wa Thimo

Kwĩ űtuĩria műingĩ wĩkĩtwo wa thimo. Űtuĩria űmwe wonanĩtie atĩ thimo ciroraga űndű na miena itatatű: miena ĩrĩ ĩrakararania na űgĩ wa gatagati wa miena inyo ĩri[1]. Nĩ wega kumenya thimo ĩria uratűmira ĩraro űndű na mũbarĩre űrĩkű.

Kũgeria na kũhitia, ni mwikire ũtomagirwo harĩ maũndũ matari na ũũgĩ mũiganu. Mwikire ũyũ na thimo Kũgeria nĩ Kũhota ciĩ mũbarĩre wa maũndu ũrakararania, Kũgeria na Kũhota kana kũhitia ni mubarire wa gatatagi.

ũtũmĩri na ũthodeki wa thimo no ũtethio ni kũramata ũũgĩ wa thimo. ũtuaria wĩkitwo ni wonanĩtie ũria thiorĩ cia kũramata ũũgĩ ĩgĩtethia ũũgĩ wa nduire(indigenous) wa Kĩabirica [2]. Modeli(Mĩhianano) ĩyo ĩna [2], ĩtumagĩrwo na ũũgĩ wothe na thiomi cia Gikuyu ĩtira ngĩrani na Űtuĩria wa jumla. ũũgĩ no ũtethie kũhanyũkia wĩki wa maũndũ .

Űtuĩria wa kwonania ũria thimo ingĩtumĩrwo na njira kithayathi [3] wonanitie thimo cia ũmbuguiro no itetihiririe na kũrehe maendereo. Thimo no citumirwo kuramata ũũgĩ.

References

1. Wanjohi, Wisdom and philosophy of African Proverbs

2. Ngurube P. Lwoga L. Knowledge management models and their utility and effective management and integration of indigenous knowledge with other knowledge systems. INDILIGA Journal vol 6 No 2. 2007

3. Easton na Atuaria a handũ. Kũmananji gwa kũiyukania ,Thimo na ciambīki, thĩinĩ wa Bengi ya thĩ, ũũgĩ wa kimerera, tucira twa handũ twa gũthia na mbere ngirobo 2004.